Leukemia cấp là một nhóm bệnh đặc trưng bởi sự tăng sinh và tích lũy những tế bào máu ác tính trong tủy xương và máu ngoại vi. Những tế bào này sẽ lấn át, ức chế quá trình trưởng thành và phát triển của các dòng tế bào máu bình thường trong tủy xương.
- Xét nghiệm chẩn đoán bệnh thiếu máu tan máu
- Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ về Sinh lý bạch cầu
Nguyên nhân
Các yếu tố nguy cơ gây bệnh phổ biến gồm: yếu tố di truyền, phóng xạ, hóa chất, thuốc điều trị bệnh, virus.
Yếu tố di truyền
Những người mắc các bệnh di truyền sau đây có tỷ lệ cao mắc leukemia cấp như: Hội chứng Down, hội chứng Klinefelter, chứng thiếu máu Fanconi…
Yếu tố phóng xạ
Sau vụ nổ bom nguyên tử ở hai thành phố lớn của Nhật Bản, người ta nhận thấy tỷ lệ mắc bệnh leukemia tăng lên và cao nhất vào thời điểm từ 5 – 7 năm sau phơi nhiễm. Những bệnh nhân dùng xạ trị để điều trị ung thư cũng tăng nguy cơ mắc leukemia cấp về sau.
Yếu tố hóa chất và phơi nhiễm nghề nghiệp
Những người thường xuyên tiếp xúc với những hóa chất như: Benzen, chất dẻo, các sản phẩm dầu hỏa, sơn, formol, thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu…có liên quan đến việc tăng tỷ lệ mắc leukemia cấp. Đặc biệt, những thuốc chống ung thư là nguyên nhân hàng đầu của leukemia cấp.
Yếu tố siêu vi
Một số bằng chứng cho thấy có sự liên quan gián tiếp giữa bệnh leukemia cấp và một số siêu vi. Ví dụ: HTLV1 có liên quan tới leukemia cấp dòng lympho (ALL) và u tế bào T, virus EPV (Epstein – Barr) có liên quan với u lympho Burkitt.
Bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn trình bày triệu chứng lâm sàng của leukemia cấp
Triệu chứng cơ năng: mệt mỏi, hoa mắt chống mặt, đau xương, chán ăn, sưng đau khớp.
Triệu chứng thực thể: có sự liên quan chặc chẽ với quá trình giảm sinh các tế bào máu bình thường và sự tăng sinh của các tế bào máu ác tính vào các cơ quan, cụ thể là:
- Hội chứng thiếu máu: do giảm hồng cầu.
- Hội chứng xuất huyết: do giảm dòng tiểu cầu, đây là dấu hiệu rối loạn đông máu thường gặp trong leukemia cấp thể M3.
- Hội chứng nhiễm trùng: do giảm các tế bào bạch cầu có chức năng miễn dịch dẫn đến các triệu chứng viêm loét niêm mạc miệng, thực quản, hậu môn, nhiễm trùng đường hô hấp, rối loạn tiêu hóa kéo dài, sốt kéo dài…
- Hội chứng thâm nhiễm như: gan to, lách to, hạch to, phì đại lợi, tổn thương da, dấu hiệu thần kinh khu trú như liệt mặt, sụp mi mắt hoặc đau đầu, nôn, tê đầu chi do tăng áp lực nội sọ.
Không phải tất cả bệnh nhân đều biểu hiện đầy đủ tất cả những triệu chứng trên, các diễn biến lâm sàng thường xảy ra cấp tính.
Các xét nghiệm chẩn đoán leukemia cấp
Huyết đồ: Có hiện tượng giảm ba dòng tế bào máu ngoại vi bình thường và trong công thức bạch cầu có xuất hiện tế bào naon ác tính. Bệnh nhân thiếu máu bình sắc không hồi phục, số lượng bạch cầu dưới 1×109/l đến trên 200×109/l. Số lượng tiểu cầu giảm.
Tủy đồ: Đa số các trường hợp tủy giàu tế bào, chỉ một số ít trường hợp tủy nghèo tế bào hoặc có mật độ bình thường. Các dòng tế bào máu bình thường bị thay thế bằng các tế bào non ác tính. Các tế bào non ác tính này chiếm tỷ lệ > 20% các tế bào có nhân trong tủy thì mới có thể chẩn đoán xác định là leukemia cấp. Bên cạnh đó có thể thấy sự bất thường về hình thái của các dòng tế bào còn lại.
Hóa học tế bào:
- Peroxydase: Các tế bào đầu dòng của bạch cầu hạt có phản ứng dương tính, các tế bào đầu dòng của các dòng còn lại cho phản ứng âm tính.
- Sudan đen cũng cho kết quả tương tự peroxydase nhưng phản ứng dương tính của sudan mạnh hơn peroxydase. Do đó những trường hợp peroxydase cho dương tính yếu ta có thể dùng sudan để chẩn đoán.
- PAS cho phản ứng dương tính mạnh với các tế bào đầu dòng của dòng lympho.
- Esterase cho phản ứng dương tính mạnh với dòng mono.
Miễn dịch tế bào: Phương pháp này sử dụng kháng thể đơn dòng để phát hiện những dấu ấn miễn dịch trên bê mặt tế bào.
Di truyền tế bào: 80% – 100% các trường hợp leukemia cấp có biểu hiện bất thường về nhiễm sắc thể.
Các xét nghiệm đông – cầm máu: Trong thể M3 có rối loạn đông máu nặng (DIC).
Xét nghiệm sinh hóa: 60%-70% trường hợp leucemia cấp có acid uric tăng cao, LDH cũng tăng cao, có các rối loạn nước và điện giải…
Bài viết trên đây nói về bệnh leukemia cấp, một bệnh ung thư máu dòng bạch cầu cấp tính. Bài viết cung cấp kiến thức chuyên ngành Y với sự tư vấn chuyên môn từ đội ngũ bác sĩ và giảng viên ngành Kỹ thuật xét nghiệm Y học của Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn. Tập thể giảng viên nhà trường rất hân hạnh được mang đến những kiến thức y khoa bổ ích cho bạn đọc và đặc biệt là các bạn sinh viên đang theo học tại trường.
Các bạn nếu yêu thích ngành Y Dược có thể để lại thông tin Tại đây để được cán bộ nhà trường tư vấn tận tình về ngành học nhé.
