Vị thuốc Ba đậu có vị cay, tính nhiệt, độc nhiều, vào kinh vị và đại tràng, thường được các thầy thuốc Y học cổ truyền sử dụng trong nhiều bài thuốc trị bệnh hiệu quả
- Tìm hiểu phương pháp chữa bệnh viêm khớp từ Y sĩ YHCT Sài Gòn
- Y sĩ YHCT Sài Gòn chia sẻ vị thuốc đa năng Địa cốt bì
- Tìm hiểu các bài thuốc từ Thạch lựu bì cùng Y sĩ YHCT Sài Gòn
Bài viết này hãy cùng các Y sĩ Y học cổ truyền tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cùng tìm hiểu cụ thể về vị thuốc Ba đậu một cách cụ thể nhất.
Đôi nét về vị thuốc Ba đậu
Trong Y học hiện đại, ba đậu là hạt chín già khô của cây ba đậu (Croton tiglium L.), thuộc họ thầu dầu (Euphorbiceae). Theo các nghiên cứu hiện đại, ba đậu chứa dầu, glucozid (crotonozit), chất protien, albuminoza (crotin) rất độc, có alcaloid độc gần giống rixinin trong hạt thầu dầu…
Trong Y học cổ truyền, Ba đậu còn được gọi với các tên khác như mãnh tử nhân, mắc vát, giang tử, lão dương tử, ba nhân. Vị thuốc ba đậu vị cay, tính nhiệt, độc nhiều, vào kinh vị và đại tràng. Đây là loại thảo dược có tác dụng tháo nước, ôn thông hàn tích, tiêu thũng, chỉ tả sát trùng. Hiệu quả trong điều trị các chứng bụng nước cổ trướng, táo bón do hàn tích, phế ung, đàm tắc hầu tý, tiêu chảy kéo dài do hàn, chàm ghẻ lở loét (ác sang giới tiên), ung nhọt sưng.
Ba đậu thường được sử dụng bằng phương pháp: Bỏ vỏ, giã cho nhỏ, bọc giấy bản, ép, thay giấy bản, lại ép đến khi nào dầu không thấm ra nữa thì thôi, sao qua cho vàng (ba đậu sương), liều dùng 0,02g – 0,05g/ngày. Đối với loại ép hết dầu rồi sao đen, gọi là “hắc ba đậu” liều dùng có thể đến 1g/ngày.
Các bài thuốc Y học cổ truyền trị bệnh có ba đậu
Vị thuốc Ba đầu có nhiều tác dụng trong điều trị bệnh, thường được các thầy thuốc áp dụng trong nhiều bài thuốc. Dưới đây là một số bài thuốc chứa Ba đậu có công dụng chữa bệnh mà các Y sĩ Y học cổ truyền chia sẻ, bạn có thể tham khảo:
Bài thuốc chứa ba đậu trị tháo nước tiêu thũng
Người bệnh có thể áp dụng một trong hai bài thuốc sau:
- Bài 1: Hoàn ba giáng: Ba đậu 12g (bỏ dầu), giáng phàn 63g. Hai vị làm thành hoàn. Mỗi lần uống 1g – 2g, ngày 1 lần. Trị bệnh sán máng (Schistosomiase) thời kỳ cuối, bụng có nước.
- Bài 2: Ba đậu, hạnh nhân, liều lượng bằng nhau, làm thành hoàn. Mỗi lần uống 0,4g – 0,8g, chiêu với nước đun sôi. Trị thuỷ thũng. Tuy nhiên người bệnh cần đặc biệt lưu ý: trong quá trình dùng thuốc tuyệt đối không được uống rượu.
Bài thuốc chứa ba đậu giúp ôn trường, thông tiện
Dùng trong trường hợp tỳ hàn không vận, thức ăn tích trệ không tiêu, bí đại tiện. Lúc này người bệnh cần dùng bài Hoàn tam vật bị cấp: Ba đậu (bỏ vỏ và dầu), đại hoàng, gừng khô, liều lượng bằng nhau. Đem các vị nghiền chung thành bột, luyện với mật làm hoàn. Mỗi lần uống 0,8g – 1,2g, chiêu với nước đun sôi.
Bài thuốc y học cổ truyền trên có tác dụng trị táo bón, thổ gấp, ngực bụng trướng đau, cấm khẩu, đột nhiên ngã lăn quay. Trong trường hợp đã uống ba đậu rồi mà vẫn không đại tiện được thì ăn ăn thêm cháo loãng nóng. Nếu vẫn không được thì ăn cháo loãng nguội.
Bài thuốc chứa ba đậu trị viêm niêm mạc dạ dày, đau bụng
Người bệnh có thể áp dụng một trong những bài thuốc sau:
- Bài 1: Ba đậu sương 0,5g, nhục quế 3g, trầm hương 2g, đinh hương 3g. Tán bột. Mỗi lần uống 0,5 – 1g với nước ấm.
- Bài 2: Ba đậu sương 1g, cát cánh 3g, bối mẫu 3g. Tán bột trộn đều. Mỗi lần uống 0,2g với nước ấm.
Chuyên gia Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn nhận định, Ba đậu có rất nhiều công dụng trong việc điều trị các loại bệnh khác nhau. Tuy nhiên các chuyên gia cũng khuyến cáo liều dùng chỉ từ khoảng 0,16g – 0,47g bởi ba đậu thuộc nhóm thuốc độc bảng A, do đó khi chế biến và sử dụng cần thực hiện đúng quy chế thuốc độc của Bộ Y tế
