Tiêu chảy cấp là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, gây chán ăn, giảm hấp thu dinh dưỡng và dễ dẫn đến suy dinh dưỡng, mất nước nếu không được xử lý kịp thời.
Bài viết dưới đây chuyên gia Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn sẽ giúp cha mẹ nhận biết nguyên nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ em và hướng dẫn cách chăm sóc trẻ đúng cách để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ em
Tiêu chảy cấp được định nghĩa là tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc nhiều nước từ 3 lần trở lên trong ngày và kéo dài không quá 14 ngày. Trẻ bị tiêu chảy thường có các biểu hiện như quấy khóc, mệt mỏi, đau bụng, nôn ói, đôi khi kèm sốt. Hiểu rõ nguyên nhân giúp cha mẹ có phương pháp xử trí hiệu quả và phù hợp với từng trường hợp.
Một số nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy cấp ở trẻ em gồm:
- Nhiễm trùng đường ruột do virus, vi khuẩn: Trong đó, Rotavirus là nguyên nhân phổ biến nhất. Trẻ chưa được tiêm phòng loại virus này có nguy cơ bị tiêu chảy nghiêm trọng hơn.
- Nhiễm trùng ngoài đường ruột: Tiêu chảy có thể là biểu hiện đi kèm của các bệnh lý như nhiễm trùng hô hấp, nhiễm trùng huyết, viêm tai giữa, viêm màng não,…
- Dị ứng thực phẩm: Một số loại thực phẩm dễ gây dị ứng như sữa bò, hải sản, trứng, lạc… có thể khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa và dẫn đến tiêu chảy.
- Tác dụng phụ của thuốc: Việc sử dụng kháng sinh, thuốc kháng virus, thuốc nhuận tràng,… có thể gây rối loạn hệ vi sinh đường ruột và gây tiêu chảy cấp.
- Điều trị ung thư hoặc suy giảm miễn dịch: Trẻ đang điều trị hóa trị, xạ trị hoặc mắc các bệnh suy giảm miễn dịch cũng có nguy cơ bị tiêu chảy cao.
- Rối loạn tiêu hóa – hấp thu: Một số trẻ có hệ tiêu hóa kém phát triển hoặc bị rối loạn bẩm sinh dẫn đến khả năng tiêu hóa và hấp thu kém.
Ngoài ra, các yếu tố sau cũng góp phần làm tăng nguy cơ tiêu chảy cấp ở trẻ:
- Trẻ đang trong giai đoạn ăn dặm.
- Không được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời.
- Cai sữa sớm.
- Ăn uống không hợp vệ sinh.
- Thời tiết nóng ẩm tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus phát triển mạnh.
Tiêu chảy cấp ở trẻ em có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm nhiễm khuẩn, rối loạn tiêu hóa hoặc thói quen sinh hoạt không hợp lý. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ là cơ sở quan trọng cho việc điều trị hiệu quả.
Hướng dẫn điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ em
Ngay khi trẻ có dấu hiệu bị tiêu chảy cấp, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và đánh giá tình trạng bệnh. Việc chẩn đoán kịp thời giúp ngăn ngừa nguy cơ mất nước, rối loạn điện giải và các biến chứng nguy hiểm khác.
Các bước điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ bao gồm:
- Khám và xét nghiệm: Bác sĩ sẽ khai thác thông tin về triệu chứng, chế độ ăn uống của trẻ, sau đó có thể chỉ định các xét nghiệm cần thiết như điện giải đồ, công thức máu, CRP, soi và cấy phân, siêu âm bụng, chụp X-quang,…
- Nguyên tắc điều trị: Tùy theo nguyên nhân và mức độ bệnh, hướng điều trị cần tuân theo nguyên tắc bù nước – bù điện giải – tiếp tục dinh dưỡng – điều trị nguyên nhân.
- Trẻ không mất nước hoặc mất nước nhẹ: Cần duy trì chế độ ăn uống bình thường, bổ sung nước và dung dịch điện giải (Oresol) theo hướng dẫn.
- Trẻ mất nước trung bình hoặc nặng: Nếu trẻ không uống được hoặc có dấu hiệu mất nước nặng, cần đưa trẻ đến bệnh viện để được truyền dịch tĩnh mạch.
- Điều trị bằng thuốc: Bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc như thuốc chống nôn, men vi sinh, thuốc cầm tiêu chảy phù hợp với lứa tuổi và nguyên nhân gây bệnh.
Điều trị tiêu chảy cấp cần chú trọng đến việc duy trì cân bằng nước – điện giải và đảm bảo dinh dưỡng hợp lý. Sự phối hợp giữa bác sĩ và gia đình là yếu tố then chốt để giúp trẻ nhanh chóng phục hồi.
Chăm sóc trẻ bị tiêu chảy cấp tại nhà
Trong nhiều trường hợp, nếu bệnh ở mức độ nhẹ và được chẩn đoán đúng nguyên nhân, trẻ có thể được điều trị và chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc chăm sóc đúng cách sẽ hỗ trợ quá trình hồi phục và phòng ngừa tái phát.
Những lưu ý khi chăm sóc trẻ tại nhà:
- Cho trẻ uống đủ nước, bổ sung Oresol theo đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng.
- Duy trì chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng, chia nhỏ bữa ăn để trẻ dễ tiêu hóa hơn.
Theo các bác sĩ Cao đẳng Y dược Sài Gòn cần đưa trẻ đi khám ngay nếu có các dấu hiệu sau:
- Phân có máu.
- Trẻ mệt mỏi, li bì hoặc bỏ ăn.
- Khóc không có nước mắt, môi và da khô – dấu hiệu mất nước.
- Nôn nhiều, nôn dịch xanh.
- Đi ngoài nhiều hơn 8 lần trong 6 giờ.
- Đau bụng dữ dội hoặc biểu hiện quấy khóc không dứt.
Chăm sóc tại nhà đúng cách sẽ giúp trẻ ổn định sức khỏe nhanh hơn. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào, cần đưa trẻ đi khám ngay để được xử trí kịp thời.
Phòng ngừa tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ
Phòng bệnh luôn là giải pháp tối ưu, đặc biệt trong bối cảnh môi trường và thực phẩm tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bệnh. Dưới đây là các biện pháp giúp cha mẹ chủ động phòng tránh tiêu chảy cấp cho trẻ:
- Giữ vệ sinh cá nhân: Cha mẹ và trẻ cần rửa tay bằng xà phòng sát khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh hoặc chăm sóc trẻ.
- Đảm bảo an toàn thực phẩm: Lựa chọn thực phẩm tươi sạch, rõ nguồn gốc, nấu chín kỹ. Không cho trẻ ăn đồ sống, ôi thiu hoặc bảo quản không đúng cách.
- Xử lý đúng cách chất thải của trẻ: Tã lót và phân của trẻ cần được xử lý hợp vệ sinh để ngăn ngừa lây nhiễm chéo.
- Tiêm vắc xin đầy đủ, đặc biệt là vắc xin phòng Rotavirus cho trẻ.
- Tránh đưa trẻ đến nơi đông người khi đang bị bệnh để hạn chế lây lan cho cộng đồng.
Phòng ngừa tiêu chảy cấp cần sự chủ động từ cha mẹ thông qua việc giữ gìn vệ sinh, đảm bảo an toàn thực phẩm và tiêm phòng đầy đủ cho trẻ.
Tiêu chảy cấp ở trẻ em là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và phòng ngừa nếu cha mẹ có kiến thức đầy đủ và biết cách chăm sóc đúng đắn. Ngay khi trẻ có dấu hiệu bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Sự chủ động của cha mẹ là yếu tố quyết định giúp bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ.
