Bạch chỉ là một loài cây trồng lâu năm, có thể được sử dụng như một loại dược liệu điều trị nhiều bệnh khác nhau. Vậy dược liệu bạch chỉ có tác dụng gì và được sử dụng như thế nào?
- Y học cổ truyền phương Đông: Những điều bạn cần biết?
- Lợi thế và hạn chế của phương pháp trị bệnh bằng Y học cổ truyền là gì?
Nhận biết dược liệu bạch chỉ
bác sĩ Y học cổ truyền Sài Gòn cho biết dược liệu bạch chỉ còn được gọi với tên khác là cây chỉ hương, hòe hoàn, lan hòe,… là một loại cây thân thảo, sống lâu năm. Cây bạch chỉ thường cao khoảng 0,5m đến 2m, hoặc có thể cao hơn tùy thuộc vào độ tuổi của cây. Cây bạch chỉ có thân hình trụ, rỗng không chia thành các nhánh. Cây bạch chỉ có lá to, màu xanh và xẻ như lông chim. Cuống lá bạch chỉ dài trong khoảng từ 4cm đến 20cm. Mép lá bạch chỉ tạo thành hình răng cưa với một lớp lông tơ phủ ở đường gân phía trên lá.
Dược liệu bạch chỉ có tác dụng gì?
Theo Y học cổ truyền, bạch chỉ là một dược liệu có bộ phận dùng là rễ củ, rễ củ này được thu hoạch vào mùa đông khi một số lá dưới gốc cây bạch chỉ đã úa già. Khi thu hoạch rễ củ bạch chỉ cần phải lưu ý tránh làm trầy xước vỏ và không được làm gãy rễ. Rễ củ bạch chỉ là vị thuốc thường được kê cho các bệnh như giảm đau, trừ mủ, chống viêm, kháng khuẩn,… hay được dùng để chữa cảm cúm, viêm xoang, viêm tuyến vú. Tác dụng của dược liệu bạch chỉ được ứng dụng rất khác nhau trong y học. Ngoài khả năng giúp giảm đau răng, đau đầu dược liệu bạch chỉ còn được dùng để kháng khuẩn. Bạch chỉ có khả năng ức chế vi khuẩn thương hàn, kiềm chế sự phát triển của vi khuẩn lao. Một số bài thuốc chữa bệnh có sử dụng thành phần từ dược liệu bạch chỉ:
Bệnh đau đầu: nguyên liệu gồm 16gr bạch chỉ cùng với 4gr đầu ô sống tán thành bột. Sử dụng bài thuốc này bằng cách hãm với nước nóng như một vị trà.
Đầu phong: Sử dụng hỗn hợp dược liệu gồm cây bạch chỉ, bạc hà, thạch cao, uất kim và mang tiêu tán thành bột. Dùng một ít hỗn hợp thổi vào mũi.
Bệnh đau nửa đầu: Dùng thang thuốc có chứa các nguyên liệu như bạch chỉ, tế tân, một dược, nhũ hương và thạch cao với tỷ lệ bằng nhau tán nhuyễn. Nếu đau bên đầu trái thì thổi hỗn hợp trên vào mũi bên phải và ngược lại.
Chữa sốt: Trong trường hợp trẻ nhỏ bị sốt, có thể đun nước bạch chỉ thành nước tắm giúp trẻ toát mồ hôi, hạ sốt nhanh hơn.
Chữa cảm cúm: Đem sắc thuốc gồm các vị 40gr bạch chỉ, 20gr cam thảo, 3 lát gừng, 3 củ hành và 1 trái táo, 50 hạt đậu xị với 2 chén nước uống.
Chữa đau răng: Chế 4gr bạch chỉ cùng với 2gr chu sa tán thành hỗn hợp bột. Hàng ngày sử dụng hỗn hợp bột đắp vào vùng răng bị đau sẽ giúp giảm đau tức thì.
Giúp làm đẹp da: Cho hỗn hợp gồm 30gr bạch chỉ cùng với 250gr hoa đào tươi vào bình thủy tinh hoặc bình sứ cùng với một lít rượu. Đậy kín và bảo quản bình này ở nơi có nhiệt độ ổn định trong 30 ngày có thể lấy ra sử dụng. Mỗi ngày uống một ly nhỏ từ 2 đến 3 lần sẽ giúp giảm thâm nám trên mặt.
Một số lưu ý cần nhớ khi sử dụng dược liệu bạch chỉ
Theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn hầu hết các thành phần trong dược liệu bạch chỉ có tác dụng kích thích ngoài da. Vì vậy, khi sử dụng dược liệu bạch chỉ nên tránh để da tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời vì dễ gây kích ứng da, viêm nhiễm, dễ gây ung thư da.
Tuyệt đối không dùng dược liệu bạch chỉ khi bị mụn nhọt, mụn tự nặn hoặc vỡ, say nắng, nhức đầu, say nắng và chóng mặt.
Không những vậy, những đối tượng bệnh nhân tâm thần phân liệt, bốc hỏa, sốt xuất huyết cũng không nên sử dụng bạch chỉ. Đến thời điểm hiện tại, chưa có nghiên cứu nào chứng minh sự an toàn tuyệt đối của cây bạch chỉ đối với phụ nữ có thai và đang cho con bú. Chính vì vậy, cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn trước khi sử dụng.
